Шосты дзень Інтэрнэт-версія выхаваўчага дадатку да "Настаўніцкай газеты"
На гэтым тыдні падчас рэспубліканскага краязнаўчага летніка, які праходзіў з 10 па 18 ліпеня на базе Рэспубліканскага цэнтра турызму і краязнаўства для актыўных удзельнікаў акцыі “Жыву ў Беларусі і тым ганаруся”, былі падведзены вынікі конкурсу юных экскурсаводаў музеяў (музейных пакояў) устаноў адукацыі.
Сярод шматлікіх мерапрыемстваў доўгатэрміновай рэспубліканскай акцыі навучэнскай моладзі “Жыву ў Беларусі і тым ганаруся” конкурсам музейнай тэматыкі адводзіцца асаблівае месца. Менавіта музеі з’яўляюцца ва ўстановах адукацыі цэнтрамі выхаваўчай работы, своеасаблівымі скарбніцамі, дзе захоўваюцца прадметы мінулых эпох. І няважна, які гэта музей: ці гісторыка-краязнаўчы, ці этнаграфічны, ці баявой славы, ці экалагічны, з колькасцю экспанатаў у некалькі тысяч або ўсяго некалькі дзясяткаў. Для любой школы музей — гэта своеасаблівая святыня, арыгінальная візітоўка, з якой знаёмяць дарагіх гасцей. Не сакрэт, што такое знаёмства будзе надзвычай цікавым, калі пра “біяграфію” экспанатаў будуць расказваць кампетэнтныя экскурсаводы, якія валодаюць не толькі добрай дыкцыяй, але і артыстызмам.
Якасная падрыхтоўка экскурсаводаў з’яўляецца адной з галоўных задач работы кіраўніка любога музея, у тым ліку і музея ўстановы адукацыі. Паспяховасць правядзення такой работы — залог папулярнасці не толькі аднаго асобна ўзятага музея, але і турыстычнай прыцягальнасці краіны ў цэлым. Без вялікай арміі прафесійных экскурсаводаў наша багатая гістарычная і прыродная спадчына не будзе прыносіць эканамічную карысць, не будзе прыцягваць той колькасці замежных турыстаў, пра якую мы марым.
Рэспубліканскі конкурс стаў чарговым этапам мерапрыемстваў, якія рэгулярна праводзяцца на абласным і рэспубліканскім узроўнях з мэтай павышэння прафесіяналізму экскурсаводаў. Сярод такіх мерапрыемстваў варта адзначыць семінар, што праходзіў на базе НДЦ “Зубраня”, калі на беразе Нарачы сабраліся прадстаўнікі ўстаноў дадатковай адукацыі і разам з супрацоўнікамі Міністэрства спорту і турызму, Міністэрства адукацыі і турфірм разглядалі шляхі ўзаемадзеяння, актыўнага выхаду ўстаноў адукацыі на рынак турыстычных паслуг. У мінулым годзе на базе Інстытута турызму Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта фізічнай культуры для дырэктараў цэнтраў турызму і краязнаўства праводзіліся спецыяльныя курсы павышэння кваліфікацыі. Маштабнае мерапрыемства для дырэктараў устаноў дадатковай адукацыі турыстычна-краязнаўчага профілю праходзіла і ў лістападзе на базе Клімавіцкага і Крычаўскага раёнаў Магілёўскай вобласці.
У адрозненне ад згаданых мерапрыемстваў, фармат якіх у асноўным заключаўся ў абмеркаванні дарослымі актуальных пытанняў падрыхтоўкі экскурсаводаў, на конкурсе слова давалася самім дзецям. Прычым гэтае слова, згодна з умовамі конкурсу, павінна было мець асаблівы характар: абарону конкурсных работ неабходна было праводзіць у творчай форме. Юныя экскурсаводы на некалькі хвілін станавіліся сапраўднымі акцёрамі. Ігра ў іх атрымлівалася натуральна, не нацягнута, без штучнасці. Прычына вельмі простая: расказвалі яны ад шчырага сэрца пра родныя мясціны, пра экспанаты, якія бачаць амаль кожны дзень і цудоўна ведаюць іх “біяграфію”.
На фінальным этапе конкурсу былі прадстаўлены 84 работы з ўсіх рэгіёнаў у намінацыях “Гісторыя аднаго экспаната” і “Музей у чамадане”. Удзельнікі першай намінацыі выбіралі для прадстаўлення адзін музейны прадмет, які быў знойдзены, пачынаючы з 2006 года. Яго экскурсійная прэзентацыя доўжылася 7 хвілін. Навучэнцам патрэбна было ў форме займальнай экскурсіі расказаць пра пошук прадмета, яго асаблівасці і значнасці для музея або музейнага пакоя. Матэрыял падаваўся ў адвольнай форме з выкарыстаннем тэхнічных і мастацкіх сродкаў. Акрамя таго, на конкурс дадаткова прадстаўляўся тэкставы варыянт экскурсіі, апісанне выбраных музейных прадметаў з фотаздымкамі.
Праўду гавораць, калі чалавек таленавіты, то ён таленавіты ва ўсім. Гэтыя словы можна справядліва аднесці і да экскурсаводаў. Добрага экскурсавода не толькі хочацца бясконца слухаць, у яго нават сыр будзе смачным. Прыкладна так, як у навучэнкі Варнянскага ВПК “яслі-сад — сярэдняя школа” Астравецкага раёна (Гродзенская вобласць) Марты Блашкевіч, якая прэзентавала журы і гледачам арыгінальнае прыстасаванне для вырабу клінковага сыру. Які сыр выраблялі да вайны ў беларускіх фальварках, можна было даведацца не толькі са слоў дзяўчыны, але і з талеркі, на якой журы і гледачам былі прэзентаваны кавалачкі гэтага малочнага вырабу. Які ў яго смак? Адказаць можна такімі словамі: у прамысловых маштабах такія сыры ўжо не вырабляюць.
Сярод іншых пераможцаў намінацыі “Гісторыя аднаго экспаната” былі прызнаны навучэнка Дварышчанскага ВПК “дзіцячы сад — сярэдняя школа” Лідскага раёна Гродзенскай вобласці Настасся Кавалеўская, якая расказвала пра “біяграфію” старой калыскі; навучэнка сярэдняй школы № 37 Мінска Настасся Шаламаева (прадстаўляла кнігу мужнасці “Ніколі не забудзем”, выдадзеную ўпершыню ў 1946 годзе па ініцыятыве навучэнцаў гэтай установы адукацыі). Самых лепшых слоў заслугоўвала і выступленне навучэнкі гімназіі № 9 Мінска Марыі Башмаковай “Цяпер лучнік адпачывае, а хату лямпа асвятляе” на тэму энергазберажэння. Дыпломамі І ступені былі ўзнагароджаны і навучэнкі сярэдняй школы № 5 Наваполацка (Віцебская вобласць) Дар’я Ільюхіна і Глінскай сярэдняй школы Докшыцкага раёна (Віцебская вобласць) Карына Навіцкая.
Удзельнікам намінацыі “Музей у чамадане” прапаноўвалася выбраць сем артэфактаў школьнага музея і стварыць з іх міні-выставу. Падчас распрацоўкі экскурсіі дазвалялася выкарыстоўваць розныя мастацкія сродкі эмацыянальнага ўздзеяння на слухачоў (касцюмы, музычнае суправаджэнне і інш.). Працягласць экскурсіі — 10 хвілін. Пры гэтым канкурсанты павінны былі валодаць не толькі матэрыялам, але і культурай мовы, эмацыянальнасцю, артыстызмам, уменнем працаваць з аўдыторыяй, адказваць на дадатковыя пытанні.
Адзначым выступленні пераможцаў гэтай намінацыі. Так, навучэнка Ёдкаўскай сярэдняй школы Лідскага раёна Гродзенскай вобласці Ксенія Сідаровіч, пераапрануўшыся ў даўнюю школьную форму, прапанавала гледачам здзейсніць падарожжа ў даваенны час і прайсціся па класах польскай 4-класнай школы. Гледачы маглі азнаёміцца са старымі вучнёўскімі прыладамі.
Ад падручнікаў і сшыткаў абарона конкурсных работ перайшла да збаноў і глечыкаў, з якімі пазнаёміла навучэнка Мірскай сярэдняй школы Карэліцкага раёна Гродзенскай вобласці Юлія Пастухова. На момант свайго выступлення дзяўчынка ператварыла залу ў сапраўдную ганчарную майстэрню. А вось наведаць імправізаваную майстэрню краўца гледачы маглі падчас выступлення навучэнца сярэдняй школы № 109 Мінска Дзяніса Краўчанкі, які расставіў на сталах інструменты і прылады для рамонту і пашыву абутку. Лепшай у намінацыі “Музей у чамадане” была прызнана і работа навучэнкі Сукаўской сярэдняй школы Віцебскага раёна Аляксандры Гвоздзевай.
Як падрыхтаваць экскурсаводаў? Гэтае пытанне час ад часу ўзнікае перад кіраўнікамі школьных музеяў, калі старшакласнікі пакідаюць родную школу і эстафету ад іх неабходна прымаць новым вучням. Паспяхова вырашыць гэтае пытанне якраз і дапамагае такі конкурс. Падрыхтоўка кампетэнтных экскурсаводаў — актульнае пытанне, і ўвагу яму арганізатары акцыі “Жыву ў Беларусі і тым ганаруся” будуць удзяляць і далей. Конкурс экскурсаводаў працягнецца, праўда, ужо ў новым фармаце: конкурс юных экскурсаводаў “Мая малая радзіма”.