Мае карані — мая сіла

Кажуць, хто не ведае мінулага, той не мае будучыні. Гэта стала аксіёмай для педагогаў гімназіі № 15 Мінска і сэнсам іх праекта “#Карані”. А іх ідэю — вывучаць гісторыю свайго роду, сваіх продкаў, прымераўшы на сябе розныя прафесіі, — журы ацаніла найвышэйшай узнагародай. Аўтары гэтага праекта — педагогі-арганізатары Галіна Собалева і Кацярына Цыркун — атрымалі гран-пры, а навучэнцам дастаўся галоўны прыз — пуцёўкі ў НДЦ “Зубраня”.

Прафесія ў спадчыну

Год малой радзімы звярнуў кожнага з нас да сваёй сям’і, да продкаў, да радзімы. У гімназіі гэты зварот зрабілі асаблівым. Каб даведацца пра сваіх продкаў, пра іх прафесіі, сямейныя традыцыі, кулінарныя візітоўкі, пра архітэктурныя славутасці сваёй малой радзімы, хлопчыкі і дзяўчынкі пераўвасобіліся ў архіварыусаў, даследчыкаў, журналістаў, фатографаў, вэб-дызайнераў, аніматараў, кухараў, піяр-менеджараў… Усяго дзеці прымераюць на сябе за час праекта (бягучы навучальны год) каля 30 прафесій!

— Прафарыентацыя — той кірунак, які патрабуе не проста вывучэння прафесій, а іх апрабоўвання на сабе. Толькі так дзіця можа вызначыцца, падабаецца яму гэтая сфера ці не, — гаворыць дырэктар гімназіі Элада Уласенка. — І, як бы там ні было, мы стараемся быць падобнымі на сваіх бацькоў, на бабуль, дзядуляў, нават падсвядома. У нас у гімназіі шмат дынастый педагогаў, урачоў і інш. Нават калі мы выбіраем прафесію аніматара, рэжысёра, сцэнарыста, еvent-менеджара, часта гэта ўсё роўна працяг сямейнай справы, бо хоць назвы некаторых прафесій і мяняюцца, сутнасць іх застаецца.

— Мы пастараліся прасачыць генетычную сувязь і, можа, нават даць нагоду задумацца тым бацькам, якія скіроўваюць дзіця ў той прафесійны кірунак, які, на іх думку, будзе прэстыжным, запатрабаваным. Скажам, раяць дзіцяці ста ць бухгалтарам, а яно не любіць матэматыку, затое не выпускае з рук пэндзаль. А калі дзіця пачынае даследаваць заняткі сваіх продкаў, аказваецца, карані глыбокія — у яго ў родзе былі знакамітыя мастакі, — гаворыць Галіна Собалева, аўтар праекта.

Аб прафесійнай сувязі на генетычным узроўні Галіна Аляксееўна ведае не па чутках. Яна, стаўшы рэжысёрам, сама таго не ведаючы, ажыццявіла мару свайго бацькі. Яму развіць талент не дала вайна і тое, што страціўшы там бацьку, давялося самому з 14 гадоў карміць сясцёр. Яе муж, вядомы акцёр Мікалай Рабычын, таксама пайшоў па слядах свайго бацькі, які многія гады выконваў ролю Дзеда Мароза, іграў на некалькіх інструментах у сваёй роднай Грудзінаўцы, што на Магілёўшчыне. Цяпер абедзве іх дочкі, таксама выпускніцы гэтай гімназіі, атрымлі­ваюць прафесіі актрысы і рэжысёра.

Ды і сярод дзяцей такіх прыкладаў шмат. Той, чый прадзед аднаўляў Мінск пасля вайны, марыць стаць дызайнерам інтэр’ераў, каб зрабіць больш камфортнымі кватэры ў пабудаваных ім дамах. Той, чый прадзед саджаў лясы, марыць пра прафесію хіміка, каб вынайсці паратунак ад караеда і тым самым выратаваць гэтыя дзедавы лясы.

Хіба можа шасцікласнік Раман Цыркун не паглыбіцца ў гісторыю свайго таленавітага роду і не расказаць яе сваім сябрам:

— У нас у сям’і ўсе жанчыны былі піяністкамі. Мая мама працуе ў нашай гімназіі і музіцыруе. Усё сваё прафесійнае жыццё працавала тут і мая бабуля. Выкладалі музыку і ігру на піяніна і старэйшыя ў родзе — прабабуля, прапрабабуля і нават мама прапрабабулі. А татаў род — дынастыя настаўнікаў — родам з вёскі Татаршчыны, што ў Дзяржынскім раёне. Там карані і маіх прабабулі і пра­дзядулі, куды яны прыехалі настаўнічаць, і майго стрыечнага дзядулі Канстанціна Іванавіча Цыркуна, які цяпер узначальвае аддзел метадычнага забеспячэння дадатковай адукацыі Рэспубліканскага цэнтра інавацыйнай і тэхнічнай творчасці, і роднага дзядулі Івана Іванавіча Цыркуна, доктара педагагічных навук, прафесара, загадчыка кафедры педагогікі Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка. Ён аўтар больш як 150 навукова-метадычных работ, распрацаваў і чытае арыгінальныя вучэбныя курсы для бакалаўраў, магістраў і аспірантаў. Міжнародным бібліяграфічным цэнтрам у Кембрыджы мой дзядуля ўключаны ў спіс 2000 выбітных навукоўцаў ХХ стагоддзя.

Род пяцікласніка Мікіты Гайлеса пайшоў ад двараніна Бурбы. Яго род шляхецкі, нават мае  свой радавы герб і занесены ў энцыклапедыю польскіх шляхецкіх родаў і ў рэестр беларускай шляхты. Мікіта з гонарам расказаў пра самых вядомых прадстаўнікоў свайго роду. Напрыклад, сярод іх быў Антоні Эдвард Адынец, польскі паэт, перакладчык, сябар Адама Міцкевіча. Мікітаваму сваяку нават усталяваны помнік у Вільні.

9 творчых крокаў

Кожны месяц праходзіць новы этап праекта. Прымаюць у іх удзел усе класы, прымяраючы новыя і новыя прафесіі. Так, у верасні, калі задачай было абазначыць свае карані на карце Беларусі, справу пачыналі гімназічныя фатографы, гісторыкі, даследчыкі і журналісты. Менавіта яны шукалі фатаграфіі з краявідамі тых мясцін, адкуль ідуць карані сям’і. Для гэтага тут прайшоў вернісаж фотакалажаў. На гэтым этапе была створана віртуальная карта, на якой усе ўдзельнікі маглі размясціць свае фотаздымкі.

У кастрычніку да творчай групы далучыліся пісьменнікі і праграмісты. Яны рыхтавалі аповеды пра сваіх бацькоў, бабуль і дзядуляў, звязаныя з іх радзімай, афармлялі іх у выгля­дзе прэзентацый, паказвалі па гімназічным тэлебачанні, на сайце гімназіі публікавалі апавяданні.

Цяпер у самым разгары падрыхтоўка лістападаўскага кроку. Яго тэматыка — “Людзі, якія нас здзі­вілі”. Тут за справу ўзяліся архіварыус, даследчык, піяр-мене­джар, распрацоўшчык праектаў. Яны шукаюць знакамітых людзей, якімі ганарыцца тая ці іншая мясцовасць, адкуль бяруць пачатак сем’і гімназістаў. Інтэрнэт-прастора праекта папаўняецца вынікамі пошуку і размяшчаецца ў інфармацыйнай скарбонцы сям’і. Вынік праведзенай работы будзе дэманстравацца ў выглядзе прэзентацый на стужцы навін гімназіі, будзе створана візуальная дошка гонару “Людзі, якія нас здзівілі” на карце кожнага класа ў фае гімназіі.

У снежні ўвазе ўдзельнікаў бу­дзе прадстаўлена “Культура Беларусі”. Галоўную работу тут выканаюць архітэктар, культуролаг, даследчык, фатограф, піяр-мене­джар, праграміст, вэб-дызайнер. Яны будуць займацца пошукам унікальных славутасцей, помнікаў архітэктуры ў мясцінах, адкуль бя­руць пачатак сем’і гімназістаў. У фае гімназіі будзе змешчана карта Беларусі кожнага класа, напоўненая фотакалажамі.

Тэмай студзеньскай суботы бу­дзе “УКантакце”. Спецыяліст па міжнародных сувязях, экскурсавод, журналіст, IT-менеджар, вэб-дызайнер, агент па турызме, гісторык і мастацтвазнаўца выберуць для свайго класа пасёлак ці горад-пабрацім, праз сацсеткі ўсталююць кантакт з яго ўстановамі адукацыі і падрыхтуюць і правядуць анлайн-экскурсіі.

У лютым галоўнай будзе гастранамічная тэма “Смачна есці”! Пасля таго як даследчыкі даследуюць кулінарную спадчыну ў сябе на радзіме і ў сваіх сем’ях, каўпакі і фартухі надзенуць кухары і кулінары і разам са сваімі памочнікамі мамамі і татамі згатуюць стравы па сямейных рэцэптах, а рэстаратары правя­дуць іх прэзентацыю і дэгустацыю для гасцей. Для больш глыбокага вывучэння ў галіне нацыянальнай кухні ўдзельнікі праекта адшукаюць самы арыгінальныя рэцэпты рэгіёнаў.

Тэмай сакавіцкай суботы стануць святы і абрады. Тут галоўную ролю на сябе возьмуць даследчыкі і артысты, сацыёлагі і экскурсаводы, праграмісты і вэб-дызайнеры. Іх задача — спачатку знайсці падчас гутарак з мясцовымі жыхарамі, іх аповедаў, работы з фотаархівам адметныя абрады і святы, а потым аднавіць іх падчас гімназічнага фестывалю абрадаў. Далучацца да ўдзельнікаў і населеныя пункты-пабрацімы, якія таксама падрыхтуюць прэзентацыі па сваіх адметных абрадах, напрыклад, пра святкаванне Масленіцы ў школе на мясцовы манер.

У красавіку, падчас этапу па тэме “Пашыраючы прастору”, экскурсаводы, журналісты, пісьменнікі, піяр-менеджары, фатографы пакажуць сваю радзіму не толькі на маніторах, але і ў рэальнасці. Прычым абяцаюць, што пакажуць яе з новага для гасцей боку, адкрыўшы малавядомыя цікавыя факты з гісторыі сваёй малой ра­дзімы.

Завершыцца праект майскім фестывалем “Землякі”, які падрыхтуе і правядзе вялікая каманда гімназістаў — прадстаўнікоў усіх прафесій, якія працавалі на працягу года. Да іх далучыцца творчы калектыў з event-менеджараў, аніматараў, тэлевядучых, музыкантаў і інш. Плануецца, што на фестываль прыедуць усе партнёры праекта, юныя жыхары гарадоў-пабрацімаў і іх педагогі.

— Наш фестываль стане фіналам, падвядзеннем вынікаў праведзенай работы ў рамках праекта, — гаворыць Кацярына Цыркун, аўтар праекта. — Стадыён гімназіі прыме абрысы карты Беларусі і на ёй удзельнікі праекта абазначаць паходжанне сваіх каранёў. Так мы візуальна выявім колькасць землякоў па абласцях навучэнцаў усёй гімназіі. Тэрыторыю гімназіі мы разаб’ём на 6 інтэрактыўных пляцовак, і землякі кожнага класа атрымаюць тэматычныя заданні. Напрыклад, на пляцоўцы “Кіношка” падчас прагляду ролікаў і анлайн-экскурсій плануем вызначыць пераможцаў, на пляцоўцы “Разгуляева” можна будзе пагуляць у гульні з дзяцінства нашых бабуль, дэгустацыя беларускай кухні пройдзе на пляцоўцы “Шчыра запрашаем”, беларускія песні паспяваць у караоке можна будзе на пляцоўцы “Звонкі голас”, спартыўныя спаборніцтвы пройдуць на пляцоўцы “Асілак”, а на пляцоўцы пэндзлік на асфальце ўсе жадаючыя змогуць намаляваць герб сваёй сям’і. Пасля мы ўзнагародзім самых актыўных удзель­нікаў праекта і пераможцаў — аўтараў ролікаў, прэзентацый, распрацаваных экскурсій і інш. з ліку нашых навучэнцаў і з ліку гасцей з населеных пунктаў-пабрацімаў.

Аўтары праекта ўпэўнены, што такая форма арганізацыі шостага школьнага дня з выкарыстаннем сучасных медыярэсурсаў дапаможа іх навучэнцам вызначыцца з прафесіяй, а таксама зверне ўвагу навучэнцаў, педагогаў, бацькоў не толькі гімназіі, але і ўсёй краіны, на малую радзіму, свае карані, бу­дзе прывіваць ім любоў да роднага краю, народнай культуры праз вывучэнне свайго роду, культуры продкаў, свят і звычаяў, традыцый беларускага народа.

Святлана НІКІФАРАВА.
Фота Алега ІГНАТОВІЧА.