Да кнігі праз тэатр

Многім бацькам знаёма сітуацыя, калі дзеці адмаўляюцца браць у рукі кнігу. І нават калі яны ўжо навучыліся добра чытаць, у іх няма жадання і імкнення гэта рабіць. Прывіць любоў да кнігі — гэта галоўная мэта для выхавальніцы групы прадоўжанага дня сярэдняя школы № 6 Кобрына Таццяны Носар.

“Чытанне — аснова пазнання любога прадмета. Таму ўменне чытаць значна спрашчае вучобу, — упэўнена Таццяна Анатольеўна. — Я сама вельмі люблю чытаць, таму па-за праграмай стараюся падружыць з кнігай і дзяцей. У мяне кожны год другакласнікі. І з імі, у адрозненне ад першакласнікаў, якія прыходзяць не заўсёды ведаючы літары, мы актыўна развіваем інтарэс да чытання”.

Хоць у гэтай школе, як і ў кожнай, ёсць школьная бібліятэка, але ў сваёй групе прадоўжанага дня Таццяна Анатольеўна стварыла сваю. Кнігі ў ёй размяркоўваюцца па тэматыцы і выстаўляюцца па чарзе — ад народных казак да твораў беларускіх і замежных пісьменнікаў. Тут жа выстаўляюцца розныя энцыклапедыі, свежыя дзіцячыя часопісы, газеты.

Вераніка Базуліна, 6-класніца сярэдняй школы № 6 Кобрына:

“Я навучылася чытаць яшчэ да школы, калі да яе толькі рыхтавалася. Але па-сапраўднаму палюбіла чытанне якраз у прадоўжанцы ў Таццяны Анатольеўны. Бо яна ўмее пераўтвараць чытанне ў цікавую гульню. Асабліва цікава было ставіць спектаклі па творах. Дагэтуль памятаю сваю ролю анёла — у белай сукенцы, з белымі крыламі, з бліскучым абручом на галаве. Тады спектакль мы ставілі да Каляд. Шмат малявалі ілюстрацый да твораў. Цяпер я больш за ўсё люблю чытаць фантастыку. Для мяне гэта прыгоды, якіх не хапае ў жыцці, і я кожны раз з задавальннем разгортваю кнігу і не магу спыніць сябе, пакуль яе не прачытаю. Для мяне чытанне стала ўжо жыццёвай патрэбай”.

“Штодзень у нас праходзіць 5-мінутка чытання — гэта карысная звычка чытаць хоць па трошкі, але кожны дзень, — дзеліцца педагог. — Вядуць дзеці і чытацкія дзённічкі, у якіх дзеляцца ўражаннямі ад прачытанага. Калі праходзім творчасць пэўнага пісьменніка, вывешваем у групе яго партрэт, кароценькую і цікавую інфармацыю пра яго і яго творчасць, малюнкі літаратурных герояў, самі робім ілюстрацыі да яго твораў. Выстаўляем на ганаровае месца кніжкі-юбіляры (гэта калі выданне адзначае пэўную круглую дату). Вядома, галоўны падарунак для яе аўтара — гэтую кнігу прачытаць”.

Дапамагае палюбіць кнігу навучэнцам Таццяны Анатольеўны і тэатральная дзейнасць. Для гэтага ў іх заўсёды напагатове розныя віды тэатра: пальчыкавы, пальчатачны, на лыжках, конусны і інш. Большасць лялек для тэатра дзеці з выхавальніцай робяць самі сваімі рукамі, а некаторыя набываюць у магазіне.

“Тут жа фокус у чым: каб нават маленечкую казачку паказаць, яе трэба прачытаць, — тлумачыць выхавальніца. — Пачынаем мы з разыгрывання сцэнак, надзеўшы на галовы папяровыя маскі-абручы з выявамі звяроў. Напрыклад, праходзім тэму зімоўкі жывёл — хуценька раздала ім кароны з выявамі жывёл, і мы разыгралі на хаду сцэнку з казкі “Як звяры зімуюць у лесе”. Калі дзеці ад першай асобы расказваюць пра розных жывёл, гэта спрыяе эмацыянальнаму стаўленню да прачытанага, пражытая роля значна лепш адбіваецца ў памяці, пакідае ўражанні надоўга.

Акрамя таго, мы малюем, лепім літаратурных герояў, ствараем дыяфільмы, ладзім розныя гульні, віктарыны, конкурсы, турніры. Шмат у нас і дыдактычных гульняў пра казачных герояў. Калі дзіця хоча прыняць удзел, яно абавязкова звернецца да кнігі. Гэта мая мэта — каб кніга для дзяцей стала памочнікам, сябрам, каб яна заўсёды была пад рукой. Калі праводзім заняткі па гігіене “Адкуль бяруцца мурзы?” — развучваем вершы, разыгрываем тэатральныя мініяцюры. З гумарам, наглядна, цікава — так і вершы запамінаюцца, і стаўленне да чысціні і ахайнасці мяняецца”.

Па меркаванні педагога, нельга забываць і пра заахвочванне. Як ні кажы, смартфоны робяць сваю справу, і пры першай жа магчымасці дзеці “завісаюць” у іх. Таму ў гэтай прадоўжанцы смартфоны выключна для званкоў. Але згоду дзяцей замяніць смартфон кніжкай трэба ўзнагародзіць. Таму Таццяна Анатольеўна абавязкова ўзнагароджвае лепшых чытачоў медалямі, граматамі, прызамі, наклейкамі. Прычым узнагароду атрымліваюць не толькі тыя, хто больш і лепш за ўсіх чытае.

“Ёсць у нас намінацыі і для тых, хто пакуль яшчэ павольна чытае, але часта: асіліў ты за тыдзень 10 старонак — вось табе падзяка. Нашы намінацыі для тых, хто чытае яшчэ не вельмі добра, але стараецца, — “Самы старанны чытач”; для тых, хто чытае ўсвядомлена і прыгожа, — “За самае выразнае чытанне”; ёсць і намінацыі “За самае хуткае чытанне”, “Пастаяннаму чытачу” і іншыя”, — дзеліцца Таццяна Анатольеўна.

Школьная бібліятэка таксама нядаўна падводзіла вынікі і ўзнагароджвала самых актыўных чытачоў. І большасць пераможцаў — якраз з гэтай групы. Некаторыя дзеці ўжо ўсе да адной кніжкі ў сваёй бібліятэцы прачыталі і штодзень бяруць новую са школьнай. Супрацоўнічае прадоўжанка Таццяны Анатольеўны і з Кобрынскай цэнтральнай раённай бібліятэкай. Яны праводзяць выставы, бібліятэчныя ўрокі, і, што дзецям вельмі падабаецца, таксама ставяць лялечныя спектаклі па казках, літаратурных творах. Бібліятэкары заўсёды з радасцю сустракаюць гэтых школьнікаў, разам з імі ладзяць тэматычныя тыдні кніг, юбілеі пісьменнікаў. А дзеці ў сваю чаргу робяць для бібліятэкі падарункі — закладкі ў кнігі для самых юных чытачоў, якія ўпершыню прыйдуць запісацца.

Не менш важна, лічыць Т.А.Носар, падтрымліваць жаданне дзяцей чытаць і дома: “Часам высвятляецца, што дома ў дзяцей няма дзіцячых кніг. У лепшым выпадку — некалькі штук. Таму я раю бацькам сваіх навучэнцаў мець дамашнія дзіцячыя бібліятэкі. Прычым складаць іх разам з дзецьмі: скажам, раз на месяц схадзіць з дзіцем у кніжны магазін і купіць адну кнігу. І няхай гэта будзе традыцыяй, падзеяй. У сваю ж бібліятэку ў групе я кожныя канікулы купляю новую кнігу. І дзеці кожны раз яе чакаюць, яна нарасхват — дзеці размяркоўваюць, хто за кім будзе чытаць”.

Калегі-педагогі рады такому чытацкаму натхненню сваіх навучэнцаў, якое выхоўвае Таццяна Анатольеўна. Гэтыя дзеці выгадна выдзяляюцца на фоне іншых дзяцей, калі адказваюць на ўроках, бо ў іх шырокі кругагляд, яны больш ведаюць. Гэтым дзецям недастаткова прачытаць тое, што задаецца на ўроках, яны не могуць прачытаць толькі 1—2 главы — ім цікава, якія прыгоды будуць чакаць героя далей.

Святлана НІКІФАРАВА.
Фота прадастаўлены Т.А.Носар.