Кожны запускае свой караблік

Хто з нас у дзяцінстве не складваў з паперы самалёцікі ці караблікі, не запускаў іх па першых вясновых ручаінах у плаванне? Для некаторых гэты дзіцячы занятак становіцца справай жыцця. Толькі караблікі і самалёцікі пераўтвараюцца ў сапраўдныя касмічныя караблі. І ў стагоддзе інфармацыйных тэхналогій, калі, здавалася б, камп’ютару падуладна ўсё, людзі працягваюць займацца простымі справамі і рэчамі — клеяць, выпільваюць, майструюць мадэлі і запускаюць іх у падарожжа, хоць пакуль невялікае. Усё вялікае пачынаецца з малога. Так, з малога, бо самы малодшы ўзрост дзяцей, якія пачынаюць займацца ў гуртках тэхнічнай творчасці, — 6 гадоў, першы клас.

Гродзенскі абласны цэнтр тэхнічнай творчасці знаходзіцца ў самым цэнтры горада. Пачынаючы размову з яго дырэктарам Іванам Дашкевічам, вызначаю гэтую акалічнасць як станоўчую. Іван Іванавіч тут жа абазначае праблему: гурткі трэба набліжаць да месца пражывання, у спальныя мікрараёны. Не кожны з бацькоў адпусціць малое без суправаджэння. Таму была арганізавана работа тэхнічных гурткоў у 17 навучальных установах Гродна. Для папулярызацыі тэхнічнай творчасці арганізоўваюцца сустрэчы педагогаў цэнтра з вучнямі школ і гімназій, падчас якіх праводзяцца выставы мадэлей. Так, у гродзенскай гімназіі № 3 для навучэнцаў малодшых і сярэдніх класаў былі праведзены паказальныя запускі мадэлей ракет.
У Гродзенскай вобласці ў мінулым годзе працавалі 263 аб’яднанні тэхнічнага профілю, у якіх займалася амаль 3400 навучэнцаў. Трэба адзначыць, што, нягледзячы на дэмаграфічную сітуацыю, колькасць гурткоўцаў павялічылася ў параўнанні з мінулымі гадамі. Перыяд нецікавасці тэхнічнымі спецыяльнасцямі, які адзначаўся ў канцы мінулага стагоддзя, скончыўся. Бацькі пачынаюць прыводзіць у гурткі сваіх дзяцей. І выбар у іх ёсць. Так, напрыклад, у Гродзенскім абласным цэнтры тэхнічнай творчасці ажыццяўляецца работа пяці лабараторый: авія-, ракета-, суднамадэлявання, мультымедыйных тэхналогій і лабараторыі пачатковага тэхнічнага мадэлявання. Апошняя якраз для першакласнікаў і малодшых школьнікаў, якія з дапамогай клею, паперы, кардону, фанеры майструюць свае першыя мадэлі. І вучацца простым, але такім патрэбным у жыцці рэчам — зрабіць нешта сваімі рукамі.
Работа цэнтра не зводзіцца толькі да дзейнасці гурткоў. Вядзецца значная арганізацыйна-выхаваўчая работа. Так, у мінулым годзе праведзена 20 абласных масавых мерапрыемстваў, у якіх прыняло ўдзел амаль дзве тысячы чалавек. Пяць мерапрыемстваў арганізавана разам з ДТСААФ. Навучэнцы Гродзенскай вобласці на рэспубліканскіх спаборніцтвах па тэхнічнай творчасці заваявалі 57 прызавых месцаў. Упершыню ў гісторыі ракетамадэльнага спорту Беларусі член ракетамадэльнага аб’яднання навучэнец Гродзенскага політэхнічнага каледжа Кірыл Жабравец стаў прызёрам (2-е месца) у агульным заліку Кубка свету. Дарэчы, Кірыл займаецца ў Гродзенскім абласным цэнтры тэхнічнай творчасці шэсць гадоў. І яшчэ адна акалічнасць: у тэхнічных і спартыўна-тэхнічных гуртках Гродзенскай вобласці сёння займаюцца 16 навучэнцаў, якія стаяць на ўліку ў інспекцыі па справах непаўналетніх, і 24 вучні, якія знаходзяцца ў сацыяльна небяспечным становішчы.
Змястоўны вольны час і прафесійнае самавызначэнне, стварэнне ўмоў для развіцця творчых здольнасцей дзяцей і моладзі, удзел у спаборніцтвах і выставах патрабуюць і адпаведнай матэрыяльна-тэхнічнай базы. І хоць у апошні час набыта абсталявання на 60 мільёнаў рублеў, сучасныя падыходы да навучання патрабуюць і сучаснай тэхнікі.
У цэнтры вучацца зарабляць грошы самастойна. Сертыфікат на суму 50 мільёнаў рублёў атрымаў праект “Віртуальны музей тэхнікі часоў Вялікай Айчыннай вайны”, распрацаваны на базе лабараторыі інфарматыкі і мультымедыйных тэхналогій. Праект заняў першае месца ў рэспубліканскім этапе конкурсу “100 ідэй для Беларусі”. Актуальнасць яго заключаецца ў тым, што ўсе мадэлі тэхнікі можна выкарыстоўваць для стварэння анімацыйных фільмаў у 3D-графіцы і фільмаў-рэканструкцый, а таксама ў выглядзе рэканструкцый для вывучэння гісторыі і падзей Вялікай Айчыннай вайны. Плануецца стварыць новую экспазіцыю, як мяркуецца, пад назвай “Гісторыя баёў мясцовага значэння на тэрыторыі Беларусі”.
Аб’яднанне на платнай аснове “Малыя скульптурныя формы” працуе ў гэтым годзе на базе Ваўкавыскага раённага цэнтра тэхнічнай творчасці дзяцей і моладзі. Падчас канікул у Лідскім раённым цэнтры тэхнічнай творчасці працуе платнае аб’яднанне па інтарэсах “Лічбавая фатаграфія”.
— Распрацоўка рэспубліканскага механізма стымулявання дзіцячай навукова-тэхнічнай творчасці і пазнавальнай дзейнасці шляхам назначэння грантаў і прэмій можа стаць вялікай падтрымкай у развіцці цэнтраў дадатковай адукацыі, — лічыць дырэктар Гродзенскага абласнога цэнтра тэхнічнай творчасці.
— Важным і карысным з’яўляецца наладжванне супрацоўніцтва з прадпрыемствамі-шэфамі, — гаворыць намеснік дырэктара Гродзенскага цэнтра тэхнічнай творчасці па вучэбна-выхаваўчай рабоце Людміла Кузьміна, якая працуе ў сістэме дадатковай адукацыі больш за 25 гадоў. — Для нас шэфам з’яўляецца ААТ “Радыёхваля”.
Яшчэ адным цэнтрам, дзе працуюць тэхнічныя гурткі, з’яўляецца Гродзенскі дзяржаўны абласны палац творчасці дзяцей і моладзі. Гэта авіямадэляванне і трасавае аўтамадэляванне, радыёканструяванне і картынг. З апошніх новаўвядзенняў — клубы ваенна-тактычных гульняў і фотаграфікі. З 277 гурткоў 20 — тэхнічнай накіраванасці, у іх займаецца амаль 10-я частка дзяцей.
— Так, кожны стварае свой караблік, — пагаджаецца намеснік дырэктара палаца па вучэбна-выхаваўчай рабоце Дана Рэмша, — але вось надзьмуць ветразі і адправіць той караблік у патрэбнае і карыснае плаванне можа толькі педагог.
І Дана Валянцінаўна, і Іван Іванавіч аднадушныя ў меркаванні: у сістэме дадатковай адукацыі працуюць энтузіясты. І хоць цякучасць кадраў за апошнія пяць гадоў склала 5 працэнтаў ад агульнай колькасці педагогаў і 10 працэнтаў тэхнічных работнікаў, абодвух кіраўнікоў вельмі хвалююць кадравыя пытанні. Сёння амаль няма ўстаноў, якія б рыхтавалі кадры менавіта для сістэмы дадатковай адукацыі. Амаль усе спецыялісты-выкладчыкі — гэта людзі, якія самі калісьці мелі “гурткоўскае дзяцінства”, займаліся тэхнічнай творчасцю падчас навучання ў школе і маюць вялікі стаж. Напрыклад, Віктар Емяльянаў выкладае ў гуртку авіямадэляванне каля 40 гадоў. І гэта добра, бо людзі ведаюць, як гэтая сістэма працуе. Але патрэбны прыток маладых спецыялістаў. Цяжкасць яшчэ і ў тым, што патрабуецца педагагічная адукацыя. Можа, прасунуты “тэхнар” і згадзіўся б працаваць у сістэме дадатковай тэхнічнай адукацыі, вучыць дзяцей самым сучасным напрамкам канструявання і мадэлявання, але адсутнасць у яго педагагічнай адукацыі стрымлівае гэты працэс.
Адным з фактараў, які ўплывае на якасць адукацыі, з’яўляецца сярэдняя напаўняльнасць гуртка. У Гродзенскай вобласці сярэдні паказчык — 13 чалавек.
— У Кодэксе аб адукацыі няма градацыі, якая б дазваляла дыферэнцыравана ўстанаўліваць напаўняльнасць гурткоў у залежнасці ад кірунку дзейнасці, складанасці арганізацыі адукацыйнага працэсу, — гаворыць Іван Дашкевіч. — Практыка паказвае, што аптымальная колькасць навучэнцаў у тэхнічным аб’яднанні першага года навучання — 8—10 чалавек.
Сярод перспектыўных напрамкаў тэхнічнай творчасці — робататэхніка. У Гродзенскім абласным цэнтры тэхнічнай творчасці праводзіцца эксперыментальная дзейнасць па праекце “Апрабацыя адукацыйных праграм дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі ў галіне робататэхнікі”. Але і традыцыйныя напрамкі тэхнічнай творчасці застаюцца цікавымі для дзяцей. Як паведаміў загадчык тэхнічнага аддзела Гродзенскага дзяржаўнага абласнога палаца творчасці дзяцей і моладзі Аляксандр Байсіцкі, упершыню навучэнцы ў абласных спаборніцтвах па трасавым мадэляванні занялі першыя месцы ва ўсіх класах спаборніцтваў і 17 прызавых месцаў у асабістым заліку.

Надзея ВАШКЕЛЕВІЧ.