Мы творым ярка!

Упершыню і паспяхова — так можна апісаць лагерную змену ў сталічным Цэнтры тэхнічнай і мастацкай творчасці дзяцей і моладзі Фрунзенскага раёна “Зорка”. Што ж прапанавалі выхаванцам, як яны гэта ўспрынялі і ці будзе працяг, расказваем ніжэй.

Сузор’е дзіцячых усмешак

Штогод у цэнтры ў першую летнюю змену працуе лагер, і ўжо даўно ўзнікла ідэя стварыць профільныя атрады. Сёлета яе рэалізавалі. Атрымалася шэсць напрамкаў: грамадска-гуманітарны (два атрады “Англаманіі”), вакальна-інструментальны (“Фэст”), харэаграфічны (“Грыфон”), спартыўны (“Лідар”), тэатральны (два атрады “Гістрыёнаў”) і мастацка-тэхнічны (двойка “Малевічаў”). Усяго ў лагер “Цэнтаўр” запісалася 94 чалавекі. Вялікая колькасць выхаванцаў патрабавала вялікай адказнасці за іх здароўе. “Нам дапамагло добрае надвор’е: усе буйныя мерапрыемствы праводзіліся ў асноўным на вуліцы, — кажа намеснік дырэктара па выхаваўчай рабоце Марына Сенчанка. — Тэрыторыя цэнтра даволі вялікая, таму мы маглі развесці атрады па пэўных пунктах. Атрымалі папулярнасць квесты, падарожжы, калі атрады маглі разысціся ў розныя бакі і амаль не перасякацца. Такая ж магчымасць была пры правядзенні мерапрыемстваў у залах, бо ў нас іх дзве: глядзельная і харэаграфічная. Да таго ж мы размясцілі гульнявыя пакоі на паверхах так, каб дзеці маглі спускацца па розных лесвіцах. На снеданне і абед яны хадзілі невялікімі групамі, па чарзе. Мы зрабілі ўсё магчымае, каб паміж людзьмі захоўвалася сацыяльная дыстанцыя. Вядома, праводзілася гігіенічная апрацоўка паверхняў, кабінеты пастаянна праветрывалі”.

Усе дадатковыя меры бяспекі не сапсавалі настрою ні важатым, ні выхаванцам. Да абеду яны весяліліся на агульных мерапрыемствах, а пасля займаліся ў групах па інтарэсах. Больш за ўсё ўдзельнікам лагера запомнілася абрадавае гулянне “Троіца”. Яно праводзілася ў Русальны тыдзень, калі продкі задобрывалі русалак на дабрабыт і багаты ўраджай. Дзеці сутыкнуліся з праблемай: Лясун зачараваў мядзведзя Міхалыча, трэба было яго выратоўваць. Выхаванцы бегалі па розных станцыях, праходзілі выпрабаванні, за што атрымлівалі магічныя талісманы. Яны і дапамаглі вызваліць Міхалыча.

Кожную пятніцу ў лагеры праходзіў дзень спорту: у першай палове дня праводзіліся тэматычныя мерапрыемствы — піянербол, футбол, міні-футбол, спартландыі, заняткі ў зоне воркаўту, дзіцячы фітнес, эстафеты.

Адным з самых доўгачаканых і ў той жа час нежаданых (таму што ён перадапошні ў змене) дзён стаў дзень танца і песні. Да яго дзеці рыхтаваліся цэлы тыдзень. Прыдумвалі нумары, стваралі касцюмы, каб потым здзівіць гледачоў сваёй творчасцю. На сцэне паказвалі індыйскія, афрыканскія, карэйскія, рускія і бразільскія танцы.

“Плюс профільнага лагера ў тым, што дзеці маглі займацца сваім відам дзейнасці, агульнымі для ўсяго лагера справамі і маглі пазнаёміцца з нейкімі іншымі напрамкамі. Напрыклад, харэографы схадзілі на маляванне, лепку, камп’ютарную графіку і г.д. Бацькі былі ў захапленні, дзеці таксама, яны хацелі гэта паўтарыць. Таму мы вырашылі адкрыць пляцоўку вольнага часу “Ліпеньскія зоркі”. Туды могуць прыйсці колькі заўгодна чалавек. Гэта ў любым выпадку лепш, чым сядзець дома. Пляцоўка працуе з 9 да 13 гадзін”, — расказвае Марына Уладзіміраўна.

Чэрвень стаў удалым дзякуючы не толькі лагеру, але і новай пляцоўцы “Фантазія” для дзяцей з АПФР. Выхаванцы спачатку разміналіся падчас спартыўнай гадзіны, потым ішлі на маляванне, вакал, займаліся харэаграфіяй, інструментальнай творчасцю. Некаторыя нават знайшлі ў сабе новыя здольнасці. Марына Сенчанка кажа, што задаволенымі засталіся ўсе бакі працэсу. Бацькі, бо адчулі, што іх дзеці такія ж, як і ўсе астатнія. І дзеці, бо многае для сябе адкрылі і пашырылі спектр гурткоў, у якія могуць прыйсці ў верасні.

Летні тэатральны сезон

У пераліку атрадаў, магчыма, вы крыху больш затрымалі сваю ўвагу на “Гістрыёнах”. Назва не надта распаўсюджаная, але даволі лагічная для тэатральнага напрамку: так у Старажытным Рыме называлі прафесійных акцёраў, якія складалі трупу. Мабыць, выхаванцы лагера яшчэ не дасягнулі такога ўзроўню, але яны вельмі стараюцца.

За атрады тэатральнага профілю адказвалі два педагогі: Аляксандра Раманава і Раман Рыбак. Аляксандра Міхайлаўна прыйшла ў цэнтр “Зорка” летась пасля 12 гадоў працы кіраўніком віцебскай узорнай тэатральнай студыі “Дарослыя дзеці”. Пачынаць усё з нуля ёй было нястрашна, таму што выйсці з зоны камфорту і праверыць, на што ты здольны, — гэта цікавы выклік. Дзякуючы ёй у цэнтры з’явіўся тэатр “Прэм’ера”.

Заняткі падчас навучальнага года праходзілі так: у першай палове ідзе трэнінг, у другой — рэпетыцыі. Трэнінгі могуць быць рознымі: на дыханне, артыкуляцыйная гімнастыка, вібрацыйныя масажы, работа са скорагаворкамі, чыстагаворкамі, доўгагаворкамі. Калі гэта трэнінг па пластыцы, то праводзіцца размінка, расцяжка, работа на каардынацыю. Эпідэмічная сітуацыя, канечне, паўплывала на заняткі. Прыйшлося перайсці на анлайн-навучанне, якое не дазваляе рэпеціраваць вывучанае. Таму больш увагі стала ўдзяляцца тэарэтычным пытанням. “Шкада, што не атрымалася паказаць тое, да чаго мы рыхтаваліся цэлы год. Думаю, мы працягнем работу ў верасні і зробім за месяц-два тое, што павінны былі, а потым будзем працаваць у новым рэжыме”, — кажа Аляксандра Раманава.

Добра, што дзеці змаглі вярнуцца да заняткаў ужо ў лагеры. Праўда, яны часткова змяніліся. Трэнінгі засталіся, а вось стварыць новы спектакль за такі кароткі час цяжка, таму рэпетыцыі былі заменены практыкаваннямі (давалася нейкая тэма, заданне, і выхаванцы рабілі эцюд). “Маё любімае практыкаванне: ставіцца крэсла, дзеці па чарзе павінны на яго сесці. Але адзін гэта робіць так, быццам у яго баліць жывот, другі — быццам ён стаміўся і чакае аўтобуса, хтосьці садзіцца пазагараць і г.д. Эцюды дзецям падабаюцца больш за ўсё, бо, калі яны робяць нейкія фізічныя практыкаванні, гэта нагадвае ўрок фізічнай культуры, а тут яны могуць праявіць фантазію, выканаць нешта самастойна, рэалізаваць сябе як акцёры і рэжысёры”, — дзеліцца педагог.

Акрамя таго, падчас лагернай змены ў Аляксандры Міхайлаўны і Рамана Дзмітрыевіча нарадзіўся невялікі праект, мэта якога — зняць кіно, каб дзеці атрымалі новы вопыт. Пайшлі ад вытокаў: паглядзелі фільмы братоў Люмьер, Жоржа Мельеса. “Нам захацелася не толькі зрабіць экскурс, паказаць, з чаго і каго пачынаўся кінематограф, але і прапанаваць асэнсаваць гэта праз акцёраў, работу камеры, мантаж. Мы паказвалі фільмы, усё расказвалі, асвойвалі тэхніку і тады ўжо здымалі. У першы дзень, напрыклад, мы размаўлялі пра тое, што такое тэатр, кіно, акцёрская справа. Потым разбіралі, якімі якасцямі павінны валодаць акцёры, глядзелі фільмы і шукалі нюансы, якія трэба ўлічваць пры здымцы”. На працягу змены дзеці разам з важатымі пераздымалі фільмы Люмьераў, Мельеса, і гэта вылілася ў кароткаметражку “125 гадоў пасля”. Работу можна паглядзець на старонцы цэнтра на YouTube. Да таго ж у сваю кінематаграфічную скарбонку тэатралы паклалі і аўтарскі фільм “Зачараваны атрад”. Сцэнарый да яго напісала выхаванка Ева Ківеня пасля прагляду французскай стужкі “Зачараваны дом”.

“Што самае цікавае, дзецям спадабалася не толькі здымацца ў кіно, але і глядзець яго, — расказвае Аляксандра Раманава. — Зараз яны звычайна глядзяць ролікі на YouTube ці сучасныя фільмы. Калі ж мы прапанавалі пазнаёміцца з класікай, спачатку сутыкнуліся з рэакцыяй: “Ай, гэта нецікава, мы такое не любім”, але падчас прагляду ўсе былі нібы прыклеены да крэслаў. Нават калі мы скончылі свае здымкі, працягвалі глядзець старое кіно — камедыі Бастара Кітана і Чарлі Чапліна. Гэта выклікала вялікую цікавасць, дзеці не разумелі, як такое можна зняць, як усё зманціраваць без камп’ютара”.

Аб’яднаныя творчасцю

У тэатральных атрадах займаліся выхаванцы ва ўзросце 6—14 гадоў. Многія бацькі хваляваліся, ці будзе іх маленькім дзецям камфортна і цікава са старэйшымі. Тым больш што некаторыя ўпершыню бачылі адно аднаго, бо займаліся ў розных калектывах. Аляксандра Міхайлаўна запэўнівае: сцэна і мерапрыемствы так аб’ядналі дзяцей, што ўсе мелі зносіны на роўных. Яны знаходзілі агульныя інтарэсы, тэмы, гульні, падтрымлівалі адно аднаго, дапамагалі, разам тварылі. “На развітальны канцэрт у лагеры трэба было зрабіць танец, нам дастаўся індыйскі. Дзеці заматаліся ў рушнікі, як у сары. Увесь атрад выйшаў і станцаваў, хто як умее, але стараліся ўсе, — прыгадвае педагог. — Самае каштоўнае, што дзеці самі паставілі гэты танец. У нейкі момант яны перахапілі ініцыятыву, важатыя толькі прапанавалі музыку і касцюмы. Прыемна глядзець, як выхаванцы раскрываюцца з розных бакоў і могуць зрабіць не толькі тое, што кажа ім педагог, але і самі нешта прапаноўваюць”.

Зараз раскрыць у сабе новыя таленты дзеці могуць на пляцоўцы “Ліпеньскія зоркі”. Работа ў большай ступені накіравана на развіццё акцёрскага майстэрства, сцэнічнага маўлення, сцэнічнага руху, правядзенне трэнінгаў. Не забываюць тут і пра кіно: працягваюць асвойваць методыкі здымак і вывучаць віды планаў, асаблівасці работы з гукам і г.д. Ёсць верагоднасць, што ў канцы наступнага навучальнага года можна будзе паглядзець новы фільм на старонцы цэнтра, толькі ўжо мінут на 20—25.

Аляксандра Раманава падзялілася прынцыпам работы, які дапамагае ёй зацікаўліваць выхаванцаў сваёй справай. Гэта прынцып трох “П”. Першае — прыклад. Паказаць прыклад самага лепшага: добрыя спектаклі, асабісты прыклад. Другое — правакацыя на дзеянні. Калі ты ўжо ўсяму навучыў, прыходзіш і кажаш: “Сыграй што-небудзь”. У такой сітуацыі ўключаюцца нейкія дадатковыя рэзервы і дзеці выдаюць цудоўныя прыклады акцёрскіх работ. Трэцяе — правіла. Ёсць правілы, ад якіх нельга адступаць і па якіх трэба дзейнічаць. Напрыклад, нельга паварочвацца спінай да гледача, размаўляць ціха, трэба поўнасцю давяраць педагогу.

“Няма неталенавітых дзяцей, — упэўнена Аляксандра Міхайлаўна. — Самае галоўнае — трапіць да добрага педагога. Кожнае дзіця можа раскрыцца, развіцца, няхай не як акцёр, а як добры глядач, як добры знаток. Яно можа пайсці ў сцэнарысты, дэкаратары, касцюмеры і г.д. Няважна. Самае галоўнае, каб дзіця займалася творчасцю, гарэла ёй і цаніла”.

Настасся ХРЫШЧАНОВІЧ.
Фота з архіва ЦТМТДіМ “Зорка” і А.М.Раманавай.